Kinderopvoeding en dissipline… of is dit LYFSTRAF?

LOL (soos die jongmense sou sê), ek krap toe mos vandag so op my rekenaar rond en kom op hierdie opsomming af wat ek toentertyd gemaak het, wel dit moes omtrent 20 jr gelede gewees het toe ek met my eerste kind “die beste ouer(s) wou wees“.  Ons het toe James Dobson se boeke oor kinder opvoeding gelees; saam met ‘n paar ander (ek dink Arnold Moll s’n was ook onder die hopie).  Uit al my gelesery het ek toe hiredie opsomming op my rekenaar gestoor …

• Dissipline – breek die wil, nie die gees nie
• Onaangename gevolge – vermy gedrag
• Aangename gevolge – herhaal gedrag
• Moedig aan en leer aangename gedrag, en beloon (aangename gevolge).
• Daar’s ‘n verskil tussen mag en gesag.  Het mag as jy groter en sterker is.  Gesag is iets wat jy verdien deur wyse van optrede.  Kind moet met sy pa kan identifiseer.

 

Tipes ouers

1. Outoritêre ouer:  Gebruik mag om sy kind te dissiplineer.  Lyk baie gehoorsaam, maar verloor ook dikwels inisiatief en selfvertroue.  Breek weg as onder pa se invloed uit is.  Kind leer nie redeneer nie.
2. Permissiewe ouer:  Abdikeer alle mag of gesag, omdat kind ‘n eie individu en reg het.  Moderne sielkundige neiging.  Kind is “vry” (dis nié vryheid nie).  Kind het beskerming en sekuriteit nodig.  Absolute vryheid bestaan nie; altyd onder gesag. 
   sien ook “Claims that Spock advocated permissiveness“
3. Begrypende ouer:  Gee duidelik reëls en leiding, maar help ook ‘n kind om te redeneer – wat reg en verkeerd is al is ouers nie by nie.  Gesag belangriker as mag; dus voorbeeld.  Begelei kind om lewensspel te speel volgens sosiale reëls.  Só ouer straf kind omdat hy kind wil leer wat verkeerd is; hoekom dit verkeerd is; waarom hy dit nie weer moet doen nie.  Hy moenie leer om vir ouer bang te wees nie; of om dinge weg te steek nie.  Straf moet ‘n positiewe boodskap hê.

 

Wenke om begrypende ouer te wees:

• Lewe só dat jou kind jou kan respekteer.
• Sorg dat jy self die reëls gehoorsaam wat jy neerlê.
• Probeer om jou nie te dwing om iets te doen nie; eerder deur oortuig
• Lyfstraf moet spaarsamig wees.
• Nie te veel reëls nie.  Te beperkend is negatief – word gestraf maar daar is so baie reëls hy weet nie meer waarvoor nie.
• Reëls moet sin maak.
• Konsekwentheid!
• Tug met 1 hand, troos met albei.  Tug dus minder as troos.
• Kind moet ervaar jy as ouer is aan sy kant!

 

Beginsels

• Moenie ‘n kind vir foute, ongelukke/mislukkings straf nie!  Sal nie skade herstel nie.  Was nie moedswillig nie.  Vrees vir foute vernietig selfvertroue.  Dit kan jóú oorgekom het (soos om n glas te breek)!
• Moenie die liefdesband verbreek nie.  Kind moet steeds voel ouers is lief vir hom.  Vermy dus lang uitgerekte tye van kwaad-wees.  Kamer toe te stuur = afsondering = breuk in verhouding.
• Moenie die kind se selfagting vernietig nie.  Vermy dus kritiek, veroordeling of verkleinering.  Dis nié dissipline nie.  Skel en skreeu ook nie.  Nié voor ander nie.
• Moenie in ‘n wilstryd betrokke raak nie.  Kinders sal gesag trotseer.  REëL:  Die een-waarskuwing reël.  As kind nié reageer op jpu bevel nie, jy homnet één keer herinner.  Daarna straf, sónder verdere bespreking vna saak.
• Vermy diktatoriale optrede – “Omdat ék so sê“.  Probeer soveel moontlik “ja” sê (dit vra natuurlik meer van jou as ouer).  Kinders sal ook meer geredelik wees om dán ‘n “nee” te aanvaar.  En kinders moet “nee” kan betwis.  Dus ouers moet goeie rede hê waarom “nee”.
• Wees konsekwent.  Dieselfde oortreding vereis dieselfde optrede!  Moenie dreigemente maak wat jy weet jy nie sal uitvoer nie -> geloofwaardigheid!  Nie uit die bloute nie – hulle sal angstig raak omdat hulle nie weet wanneer iets hulle gaan tref nie.  Kinders moet dus reéls kén en gevolge verstaan.  Belê ‘n gesinsvergadering; en laat kinders help om reëls op te stel.  As hulle meegewerk het, is hulle meer geredelik om daaraan gehoor te gee.
• Steun jou maat se outoriteit.  Ouers moet ‘n eenheid vorm.  Moet mekaar openlik ondersteun – stilswye kan ‘n boodskap van afkeur deurgee.  Dus moet ouers oor benadering saamstem.  Gevaar – een ouer mag nie slaan en die ander troos nie!!!

 

Tugtiging met die roede (Arnold Mol)

Vier basiese dissiplinêre metodes:

• Laat die natuur sy gang gaan
• Ignoreer die gedrag
• Bewerkstellig logiese gevolge
• Dien fisiese straf toe

1. Laat die natuur sy gang gaan:  Laat kinders toe om uit foute te leer.  Wys gevolge van daad uit, maar belet nie om te doen nie.  Leer deur val-en-seerky.  Veral handig met sakgeld.  Voorbeelde:  As kind nie wil eet nie, moenie dwing nie.  Verduidelik net dat daar nie weer kos sal wees voor volgende ete nie.  Die keuse is syne!  Is natuurlik beperkinge.  Kan nie kind in die pad laat speel en wag vir logiese gevolge nie!
2. Ignoreer die gedrag:  Ignoreer as kind aandag soek.  Gee kind keuse as hy wil kla, maar dan nie in gesin se teenwoordigheid nie.  Dis nie wegstuur (afsondering) nie.  Hy het ‘n keuse.
3. Bewerkstellig logiese gevolge:  Lig die kinders in vangeovlge as wangedrag voorkom.  Byv; om nie tv te mag kyk as huiswerk nie klaar is nie ens.  As daar nie meer plek vir groente is nie, is daar ook nie meer plek vir roomys/lekkers nie.  As kind laat kom vir ete, kry hy eenvoudig nie ete nie (sal nie doodgaan nie).  Kan simpatie hê, maar dis ‘n ooreengekome reël wat toegepas moet word (Konsekwent!).  Skoene by skool weggooi; lat hom ‘n gedeelte bydrae by die aankoop van nuwes.  Ekstra rit vanweë onverantwoordelik – laat vir brandstof betaal.  As kinders laat is vir skool is dit hulle saak; jy sal betyds wakkeer maak.  Laat hulle die gevolge dra – by skool ens.  Moenie gevolge voorhou wat jy nie bereid is om deur te voer nie!  Dié dissipline maak kinders nie verbitterd nie.  Hulle word vooraf gewaarsku wat die gevolge is.  
4. Liggaamlike straf:  Slegs liggaamlike straf by dié 4 oortredings:

•  
  • Opsetlike minagting van outoriteit:  Doelbewus ‘n opdrag ignoreer.  Of “ek sal nie”.  Parmantigheid, terugpratery, teen-argumente ens.  Moet reg hê om opdragte te bevraagteken, maar dan op beleefde wyse.  Hoef nie net ouers te wees nie – ook ander volwassenes wat toesig oor hulle hou! 
  • Volgehoue wangedrag:  As hy na 2/3 waarskuwings nié reageer nie. 
  • Opsetlike oneerlikheid:  Diefstal of leuens.  Leuens is moeilik.  Kinders moet egter weet dat ouers hulle altyd sal glo, tensy die teendeel bewys word.  As jy kinders met agterdog bejeën sal hulle die boodskap kry dat hulle onbetroubaar is. 
  • Blatante wangedrag:  Dit behels elke optrede wat duidelik verkeerd is en opsetlik begaan is.  Byv; baksteen optel en deur ‘n ruit gooi!

Hoe?

• Gebruik altyd ‘n instrument; verhoed impulsiwiteit en woede uithaal.
• Hande is daar vir liefde.
• Gee altyd ‘n rede.
• Doel is help, nié vergelding nie.  Hy moet bewus wees van liefde tydens straf.
• Slaan op anatomie wat daarvoor gebou is! 🙂
• Spreek vergifnis dadelik daarna uit.
• Besin oor die oortreding.
• Vra jouself af; “Hoekom wil ek nie hê dat my kind weer so iets moet doen nie“?
• “Wat kan ek doen om my kind te laat leer waarom hy nie weer hierdie oortreding moet doen nie”?  Mat mors – pakslae sou kind net geleer het om nie op mat te moers nie; maar nie hoekom nie.  Laat hy skoonmaak (of ten minste help).  So leer hy waarom nie!

 

DISCIPLINE WHILE YOU CAN (DOBSON)

Wil vorming – Ses breë riglyne:

1. Definieer grense vóór hulle afgedwing word.
2. Wanneer gesag yuitgedaag word, reageer met vertroue en beslistheid!  (En ouers moet saam staan hierin).
3. Onderskei tussen “Childish irresponsibility” en “willfull defiance“.
4. Verseker liefde en leer ná konfrontasie verby is.
5. Vermy onmoontlike opdragte.
6. Laat liefde jou gids wees!

 

Lyfstraf?  Verseker!

• …dis nié waar dat lyfstraf kinders leer om ander te slaan nie.  Lyfstraf is nié oorsaak van geweld nie; media eerder.
• …dis nié waar dat lyfstraf die laaste uitweg is of moet wees nie.  Dit mag dit ook nie word nie!  Moet gebruik word as eerste stap waar “willfull defiance” voorkom!
• …dis nié waar dat beloning en straf dieselfde konsekwensies het nie; en daarom kan eerder beloning gegee word as straf.  (Proefeneming met muise…mense is nie muise nie).
• …dis nié waar dat dit die selfbeeld en waardigheid van die kind afkraak nie.  ‘n Kind weet wanneer hy oortree het.

 

Wanneer en hoe kan ‘n kind gestraf word?

Geboorte tot 7 maande:

• Geen direkte dissipline nodig nie.
• Baba kan nog nie begrip hê vir die oortreding nie.
• Huis is nie sleg vir ‘n kind nie.  Moenie kind optel die oomblik wanneer hy huil nie. (4 min / week).

8 tot 14 Maande:

• Begin om gesag te toets.
• Dissipline?  – Gee kind ‘n alternatief; hul aandagspan is kort.
• As konflik/wilstryd ontstaan, “win them by firm persistence but not by punishment.”
• Moenie skrik vir huil nie.

15 – 24 Maande:

• “Terrible two’s“.  Kenmerkende “nee” tyd.  Kinders baie negatief.
• Pa’s moet help!  Ma’s en kinders het hulle ondersteuning nodig.
• Sagte lyfstraf kan begin tussen 15-18 mnde.
• Slegs vir “willfull defiance“, en moet onreëlmatig wees.  Lyfstraf moet dis nie die reëlmaat word nie.
• Oormatige lyfstraf kan ondersoekende/lerende gees breek!
• Wees geduldig – gebeur nie oornag nie.
• Nie met hande nie – met ‘n neutrale objek.
• Moet seermaak, anders dien dit geen doel nie.
• Moenie dreig nie.  Gee 1 waarskuwing; doen dat wat jy beloof het.
• Dadelik – nie tydsverloop nie.  Kind van dié ouderdom kan nie so lank onthou nie.
• Nie slaan vir gedrag wat natuurlik vir leer en eksperimenteer was nie.  Verwyder eerder waardevolle goed as om nee te sê en te slaan.
• Belangrikste jaar in kind se ontwikkelingsfase.
• Moeder speel kardinale rol!
• Lewendige kommunikasie belangrik.  Gee kind ‘n “rich social life”.
• Vrye beweging/toegang tot huis vir ondersoekende gees.
• Gesinsverband belangrik.
• Beste ouers is goeie organiseerders van huislike omgewing; goeie aandag aan kind se behoeftes; en ferme dissipline.

2 – 3 Jaar:

• Hou jou sin vir humor.
• Hou vol met kweek van respek vir gesag en gehoorsaamheid.
• Hoe meer hy wen, hoe moeiliker word hy, en hoe meer toets hy gesag.  Dus…
• Kind móét 2 boodskappe helder en duidelik hoor voor hy 48 mnde is:

1.  
   1. Ons is lief vir jou.  Jy is ‘n besondere mens vir ons.
   2. Daarom leer ons jou gehoorsaamheid (Eff 6:1).  Dis al hoe ons jou kan beskerm teen gevare.

• Probeer: – Laat kind vir 10 min stil sit en dink wat hy gedoen het.  Dis erg genoeg vir ‘n energieke 3 jarige om so lank stil te sit.
• “Inability to be firm is the commonest problem…“

4 – 8 Jaar:

• Fokus nie net op gedrag nie; ook op gesindheid.
• Dit moet aangeleer word.  Kom nie vanself nie.
• Hoe:
  1) Ouerlike modellering.  Voorbeeld van gesindhede wat ons wil kweek.  Wat ons hulle wil leer, moet ons self doen/leef.
  2) Deut 6:7-9 – Lewe die beginsels/vrugte van die Gees uit.  Dis nie ‘n vinnige sessie of nagsê gebed nie.
• Wenk met ‘n negatiewe kind.  Definieer die veranderings wat jy wil hê.  Herbevestig/komplimenteer verbeterings.  Gesindhede/motiewe is abstrakte wat kinders nie verstaan nie.  Dus maak die teiken duidelik deur ‘n gesindheid-kaart (LW slegs vir die volgehoue negatiewe en disrespekvolle kind).
• Verwarrings gebeur omdat grense nie duidelik gedefinieer is nie.  Vermy omstandighede/geleenthede wat gedragsprobleme veroorsaak! 

9-12 Jaar:

• Elke jaar voortaan minder reëls, minder direkte dissipline en meer onafhanklikheid.
• Leer om meer en meer verantwoordelikhede te dra.
• Lyfstraf weer onreëlmatig.
• Doelwit!  Om kind te leer dat sy gedrag onafwendbare konsekwensies meebring!
• Laat kind gedeelte van konsekwensies self dra (Dobson p 62-63).

 

Algemeen

• Breek die wil; nie die gees nie
• Elke baba hét ‘n sterk wil.
• Ouers moet balans kry in opvoeding.
• Hoe kry jy dit reg?  Hoe vorm jy die wil én behou die gees?
  1) Deur redelike grense daar te stel.  Redelike grense wat deur ‘n kínd nagekom kan word.
  2) Hulle af te dwing mét liefde!
  3) Nié die idee te gee dat die kind ongewens, stupid, lelik, lastig ens is nie.
• Dus; deur nie die selfwaarde/selfbeeld van die kind te breek nie. 
• ‘n Ouer wat bang is om definitief/beslis te wees en konflik probeer vermy, veroorsaak woede in homself hoe verder die kind hom/haar uitdaag.  Gevolg: – ouer skree en dreig!

• Dus; woede is ‘n ongematigde metode om kinders te probeer beheer.
• Dissiplinêre aksies beïnvloed gedrag; woede nie!  Dit help nie om te skree en dreig nie.  Gaan oor tot aksie!
• Voorbeeld:  Ma praat kind aan om te gaan bad.  Kind weet hy kan wag tot die 3de of 4de dreigement wat op ‘n spesifieke toonhoogte kom.  Dít moet vermy word.
• “Use action te get action – painful or praise”; afhangende van omstandighede.
• Eerder duidelike riglyn, byv: oor 15 min moet jy gaan bad.  (Stel dan ‘n wekker en tree op, sonder om te skree, wanneer kind nie optree wanneer wekker afgaan nie.)
• Kinders wéét waar hulle ouers se “breekpunt” is.  Hulle reageer, nie vanweë die woede/skree nie, maar omdat hulle weet agter daai breekpunt is ‘n pak slae en hulle het nog x om te gaan.  Vermy dus woede/skree episodes.
• Kinder mishandeling is gewoonlik a.g.v. mense wat nie dissiplinêre aksie neem op die regte tyd nie, maar wat ge”crack” het op breekpunt.
• Gevolg:  Kind het geen respek meer vir ouer nie.
• Discipline with love!

 

Familie stryde

Kinders wat baklei…  Hoe keer ouers dít?

1. Moenie inherente jaloesie op mekaar aanblaas nie.  Vermy sulke omstandighede.  Moenie hulle met mekaar vergelyk nie.  Passop vir witbroodjie.  Beteken egter nie dat individualiteit nie belangrik is nie; net dat elkeen moet weet dat ouers kinders gelyk ag in waarde.
2. Bewerk ‘n stelsel van regverdigheid.  Een kind moenie wegkom met moord as hy gestraf moes word nie.  Duidelike huisreëls waaraan almal hulle moet onderwerp. Byv:
   • Niemand mag van ‘n ander een ‘n gat maak op destruktiewe manier nie.
   • Elkeen se kamer is sy privaatheid en reg van toegang voorbehou.
   • Jongeres mag nie oueres “harras” nie.
   • Hóéf nie met mekaar te speel as een alleen of met maats wil wees nie – vrywillig.
   • Ontlont konflik sonder om partydig te wees.
3. Geheime teiken is “jy” as ouer.  “Rivalry capture attention of parents“.  Dus, bewys dit vir hulle as ‘n “nie-winsgewende” oefening en mors van tyd.  (Laat hulle buite, onder jou voete uit, baklei.)

 

“How have times not change?”

Ek wonder hoe my kinders my sal “meet” vandag?  Was ek suksesvol?  Het ek die goed gedoen?  

Gelukkig weet ek ook vandag dat daar BAIE GENADE oor ons huis was en dat die Here my (ons) foute toegevou het my Sy liefde (en nog steeds doen).  Soli Deo Gloria.

Terwyl ek dié post voorberei het, het ek nog onthou an ‘n ander sinvolle boek – die titel was iets soos 1,2,3 discipline. – maar ons het James Dobson baie positief en gebalanseerd gevind, veral sy opvolg nadat sy kinders self toe ook ouers geword het.  Jong ouers, dis die moeite werd om te lees.

Hier is sommer ‘n lys van die boeke wat ek op my boekrak sien oor dissipline; almal die moeite werd gewees!:

• James Dobson – Dare to Discipline
• James Dobson – The New Dare to Discipline
• C.H. SPurgeon – Spiritual Parenting
• James Dobson – The Srong-willed Child
• James Dobson – Hoe om seuns groot te maak
• John Rosemond – Ouers in Beheer